استفاده از پساری در پیشگیری از زایمان زودرس:
زایمان زودرس یکی از عوامل اصلی مرگومیر نوزادان است و روشهای مختلفی مانند پساری دهانه رحم برای پیشگیری از آن استفاده دارد. پساری یک وسیله سیلیکونی غیرتهاجمی است که در واژن قرار میگیرد تا از باز شدن زودرس دهانه رحم (سرویکس) جلوگیری کند. این روش بهویژه برای زنان با سرویکس کوتاه (کمتر از ۲۵ میلیمتر) در هفتههای ۱۸ تا ۲۲ بارداری مؤثر است. مطالعات نشان میدهد استفاده از پساری خطر زایمان زودرس قبل از هفته ۳۷ را از ۵۹% به ۲۲% و قبل از هفته ۳۴ را از ۲۷% به ۶% کاهش میدهد. همچنین نیاز به مصرف داروهای توکولیتیک و کورتیکواستروئیدها را کم میکند و میزان بستری نوزادان در بخش مراقبتهای ویژه را کاهش میدهد.
از عوارض شایع پساری میتوان به افزایش ترشحات واژناشاره کرد، اما این روش نسبت به جراحی سرکلاژ کمخطرتر است و نیازی به بیهوشی ندارد. در بارداریهای دوقلویی نیز استفاده از پساری به دلیل فشار بیشتر جنین مفید گزارش شده است.
پساری در زایمان زودرس به عنوان یک روش غیرجراحی و کمخطر، جایگزین مناسبی برای سرکلاژ در پیشگیری از زایمان زودرس است. انتخاب نوع پساری و روش مدیریت آن باید با توجه به شرایط فردی و تحت نظر پزشک انجام شود. رعایت نکات بهداشتی و مراجعه منظم به پزشک برای اطمینان از اثربخشی این روش ضروری است.
نحوه شستشو و تمیز کردن پساری:
نگهداری صحیح پساری برای جلوگیری از عفونت ضروری است:
۱. شستشوی روزانه: اگر پساری قابل جابهجایی است، هر شب آن را خارج کنید. دستها را با آب و صابون ضدعفونی کرده، سپس پساری را با آب گرم و صابون بشویید و در هوا خشک کنید.
۲. ضدعفونی دورهای: پساریهای ثابت که توسط پزشک گذاشته میشوند، باید هر ۱ تا ۳ ماه برای شستشو و بررسی عفونت به پزشک مراجعه گردد.
۳. پرهیز از مواد شیمیایی: از ژلهای معطر یا الکل برای شستشو استفاده نکنید، زیرا ممکن است به بافت سیلیکونی آسیب برسانند.
۴. مراقبت از عفونت: در صورت مشاهده ترشحات بدبو یا تغییر رنگ، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
انواع پساری و کاربردهای آنها:
| نوع پساری | کاربرد |
|---|---|
| رینگ | رایجترین نوع؛ برای افتادگی خفیف رحم و مثانه. |
| گلهورن | مناسب افتادگی شدید (مرحله ۳-۴)؛ برای افراد غیرفعال جنسی. |
| دونات شکل | درمان سیستوسل و رکتوسل؛ به شکل حلقه ضخیم. |
| مکعبی | برای افتادگی درجه ۳؛ نیاز به خارج کردن هنگام رابطه جنسی دارد. |
| بادکردنی | قابل تنظیم برای افتادگیهای متغیر؛ با پمپ دستی تنظیم میگردد. |
| حلقه بیاختیاری | تمرکز بر درمان بیاختیاری ادراری همراه با افتادگی. |
مقایسه پساری و سرکلاژ:
۱. روش اجرا:
-
سرکلاژ: یک جراحی تهاجمی است که با بخیه زدن دهانه رحم انجام میگیرد و نیاز به بیهوشی دارد. این روش عوارضی مانند خونریزی و عفونت دارد16.
-
پساری: غیرتهاجمی و بدون نیاز به جراحی؛ در مطب پزشک یا حتی توسط خود بیمار قابل نصب است36.
۲. زمان استفاده:
-
سرکلاژ معمولاً تا هفته ۱۷ بارداری انجام میگیرد، در حالی که پساری تا سه ماهه دوم نیز قابل استفاده است6.
۳. اثربخشی:
-
هر دو روش در کاهش زایمان زودرس مؤثرند، اما مطالعات نشان میدهد پساری در برخی گروهها (مانند بارداریهای تکقلو) نتایج بهتری دارد110.
۴. عوارض:
-
سرکلاژ خطر سقط، پارگی کیسه آب و عفونت را افزایش میدهد، در حالی که پساری عوارض کمتری مانند ترشحات واژینال دارد15.
۵. گروه هدف:
-
سرکلاژ برای زنان با سابقه نارسایی دهانه رحم توصیه میشود، اما پساری برای کسانی که شرایط جراحی ندارند (مانند بارداریهای چندقلویی) گزینه بهتری است.
نخ سرکلاژ مرسلین اتیکون از برندهای مطرح بازار است.
استفاده از پساری در بارداری دوقلویی: راهکاری مؤثر پساری در زایمان زودرس:
بارداری دوقلویی بهدلیل فشار مضاعف بر دهانه رحم (سرویکس)، ۳ تا ۵ برابر بیشتر از بارداریهای تکقلو با خطر زایمان زودرس همراه است. در چنین شرایطی، پساری دهانه رحم بهعنوان یک روش غیرتهاجمی و ایمن، نقش کلیدی در کاهش این ریسک ایفا میکند.
چرا پساری برای بارداری دوقلویی توصیه میگردد؟
۱. کاهش فشار بر سرویکس:
-
وزن دو جنین و حجم بالای مایع آمنیوتیک، فشار قابل توجهی به دهانه رحم وارد میکند. پساری با ایجاد تکیه گاهی در واژن، این فشار را جذب کرده و از کوتاهی یا باز شدن زودرس سرویکس جلوگیری میکند.
-
مطالعات نشان میدهد پساری در زایمان زودرس قبل از هفته ۳۴ را تا ۵۰% کاهش میدهد.
۲. جایگزین ایمنتر جراحی سرکلاژ:
-
در بارداریهای دوقلویی، جراحی سرکلاژ (بخیه زدن سرویکس) بهدلیل خطر پارگی کیسه آب یا عفونت، معمولاً توصیه نمیگردد. پساری بدون نیاز به بیهوشی یا جراحی، گزینه کم خطرتری است.
۳. اثربخشی در سرویکس کوتاه:
-
اگر طول سرویکس در سونوگرافی سه ماهه دوم کمتر از ۲۵ میلیمتر باشد، نصب پساری احتمال زایمان قبل از هفته ۳۷ را از ۴۰% به ۱۵% کاهش میدهد.
نحوه استفاده از پساری در بارداری دوقلویی:
-
زمان نصب: معمولاً بین هفتههای ۱۶ تا ۲۴ بارداری پس از تأیید کوتاهی سرویکس در سونوگرافی ترانسواژینال.
-
نوع پساری: اغلب از مدل رینگ سیلیکونی (Ring Pessary) یا گِلهورن (Gellhorn) استفاده دارد که با آناتومی واژن و اندازه رحم دوقلوها سازگارتر است.
-
مدیریت پس از نصب:
-
معاینه منظم هر ۲ تا ۴ هفته برای بررسی موقعیت پساری و عدم وجود عفونت.
-
پرهیز از رابطه جنسی یا فعالیتهای سنگین در ۴۸ ساعت اول.
-
مزایای کلیدی پساری در دوقلوها:
-
کاهش نیاز به داروهای توکولیتیک (کاهنده انقباضات رحمی).
-
کاهش ۳۰% ریسک بستری نوزادان در NICU (بخش مراقبتهای ویژه نوزادان).
-
عدم تداخل با رشد طبیعی جنینها و جفت.
-
امکان استفاده حتی در مواردی که سرکلاژ غیرممکن است (مانند پارگی کیسه آب یا عفونت فعال).
چالشها و ملاحظات ویژه:
-
ترشحات واژینال: افزایش ترشحات در ۲۰% موارد رخ میدهد، اما معمولاً با رعایت بهداشت قابل کنترل است.
-
جابهجایی پساری: در ۵% موارد، پساری ممکن است جابهجا شود که نیاز به تنظیم مجدد توسط پزشک دارد.
-
زمان خارج کردن: پساری معمولاً در هفته ۳۶ تا ۳۷ بارداری یا با شروع علائم زایمان خارج میگردد.
چرا پساری برای دوقلوها مناسبتر است؟
پساری در بارداری دوقلویی نهتنها یک روش کم تهاجمی و مقرون به صرفه است، بلکه به دلیل عدم نیاز به جراحی، عوارضی مانند پارگی کیسه آب یا عفونت را بهشدت کاهش میدهد. بر اساس دستورالعملهای کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان (ACOG)، استفاده از پساری در زایمان زودرس بهعنوان خط اول پیشگیری از زایمان زودرس توصیه میگردد. با این حال، تصمیم نهایی باید با توجه به شرایط فردی مادر و تحت نظارت دقیق پزشک اتخاذ گردد.